Ik zat met een ei. Het werd een groot ei. Met veel tekst, foto’s en nuances.
Er wordt wat afgevloekt op sociale media. Vooral automobilisten klagen steen en been over omleidingen. Zijn ze net als ganzen in een rij niet gewend om flexibel te zijn? Of realiseren ze zich nog altijd niet dat de files er zijn omdat ze met teveel op hetzelfde ogenblik op plaats x willen rijden? Mocht een auto de afmeting hebben van het aantal personen dat erin zit, er waren een pak minder files. Maar anderzijds begrijp ik de automobilisten wel: er lopen momenteel zéér veel wegenwerven. Dat is wennen. En dat is goed.
Waarom? Omdat er afgelopen decennia véél te weinig wegenwerven waren (en ook toen werd er vaak en véél geklaagd). Er is decennialang ondergeïnvesteerd in wegenonderhoud, én in het updaten van onze mobiliteitsinfrastructuur. Maar kijk: overal / overal zijn de overheden bezig aan de Grote Inhaaloperatie. Infrabel is bezig, ook in Gent. De Vlaamse Waterweg is bezig, ook in Gent. Het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) is bezig, ook in Gent. De spin-off van AWV, de Werkvennootschap is bezig, sinds kort ook in Gent. En Stad Gent is natuurlijk ook zelf bezig. Net als North Sea Port. Net als de VLM, de Vlaamse LandMaatschappij. In Gent zelf zie ik momenteel geen fietspadwerven waarvan de Provincie de uitvoerende trekker is, maar die verwacht ik toch komende jaren. Zeker nu De Grote Versnelling opgestart is. Voor alle duidelijkheid: de Provincie stopt wel centen in Gentse projecten.
Wie zijn we vergeten? Haa! De nutsmaatschappijen natuurlijk! Farys, Proximus, Eandis, Telenet, … . Soms is dat in voorbereiding op –vakjargonalert #1!– “een integrale heraanleg” (àlles op de schop en vernieuwd). Soms omdat er een nieuw speeltje onder de grond moet (vooral voor internet breekt men de Vlaamsche grond overal / overal open). Soms omdat de aanwezige leiding straffer moet, méér moet aankunnen (vooral het stroomnet, soms ook het water- of gasnet). Soms omdat de leiding lekt of stuk is. De afdeling reparaties quo. En dan vergeet ik nog de aansluitingen met nieuwe gebouwen en projectontwikkelingen. Dit alles maar om te zeggen: er wordt nogal wat in de Gentse grond gewroet. De aannemers vervelen zich niet. En dju (!!): ik vergat nog de kampioen in het opbouwen van achterstand in wegenonderhoud waar fietsers last van hebben: De Lijn. Zij zijn verantwoordelijk voor het wegdek tussen én vlak naast de tramsporen.
Je merkt het: de voetpaden, fietpaden en rijwegen langswaar we ons verplaatsen zijn deeltjes van een complex spinnenweb. Het zijn puzzelstukjes uit een XXXL- grote doos, met daarin een driedimensionele (!) megapuzzel. U vraagt zich al af: hoe kan het dat dit alles lukt? Daar is een woord voor: beschaving. Het is prettig om merken dat na jàààren van bewuste en onbewuste uitsluiting, ook fietsinfrastructuur belangrijke puzzelstukjes zijn geworden. Ook dàt is: beschaving.
Want hoe zullen we de autofiles oplossen? Juist: door méér plaats te geven aan voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. Enkel daardoor zal er méér plaats vrijkomen voor wie de auto ècht nodig heeft. Want naast de vele mensen voor wie de auto een god is of hun broodwinning, zijn er ook veel mensen die met de auto rijden omdat dit hun enige mogelijkheid is om zich bij een verplaatsing veilig te voelen. Dat laatste is iets dat veel mensen uit de wegenbranche zich niet kunnen inbeelden. Véél mensen willen wel degelijk stappen of fietsen, op voorwaarde dat ze er zich veilig bij voelen. Het zijn bijna-fietsers. Het zijn vaak niet-assertieve mensen. Ze willen wel, maar… . De fietsverkoop boomt niet alleen om op zondag een uitstapje te maken.
Dat is de uitdaging van het ogenblik: de vele wegenwerven groot en klein zodanig organiseren dat nog véél meer mensen de dagelijkse overstap naar de fiets durven maken. We kunnen alleen maar blij zijn met de vele wegenwerven. Ze zijn nodig. Kwestie is om ze even ingenieus te organiseren als de rest van de driedimensionele megapuzzel. We zagen afgelopen jaren op dat vlak in Gent een fors positieve evolutie, met dank aan een relatief nieuwe stadsadminstratie “Innames Publieke Ruimte”. De kwaliteit van de omleidingen groeide. De fietsvriendelijkheid ervan groeide. Het nazicht van de kwaliteit en het dagelijks nazicht “boots on the ground” groeide niet evenredig mee. Of wat denk je van dit willekeurige fietstochtje op 12 maart 2021?
En er waren er nog die ik niet fotografeerde… Blijven lachen! (Vandaar de foto met de spandoek.) Als ik tijd heb stop ik soms om zo’n overlastbord op zijn plaats te zetten. Nee, niet zo’n toilet…
Afgelopen weken en maanden zag je hier vaak een Fietsbult over signalisatie. Ruben was de geduldige, analyserende Fietsbulter van dienst. Eigenlijk is het aan de Stad om die zaken zelf te zien en vast te pakken. Ik blijf met de indruk zitten dat er in Gent stukken nonchalanter omgegaan wordt met aannemers dan in Brugge, waar ik werk. Wat de Stad nodig heeft is één of twee mensen die nonstop op de fiets zitten, en de ronde doen van de werven groot en klein. Controle die naam waardig dus. Noem het: gespecialiseerde Stadswachters, nonstop op de fiets. Met kennis van zaken. Fietspadwachters. Of Fietpadwatchers. Kies maar! Die ook putten en plassen en omvergetrokken verkeersborden kunnen melden aan de collega’s. Met een fors telefoonboekje op zak of in de smartphone. Met daarin alle spilpersonen van àlle werven groot en klein, van alle administraties groot en klein. Van alle aannemers actief in Gent. Alle signalisatiefirma’s. En met een mandaat om in te melden en in te grijpen. Ik had lang de illusie dat ambtenaren de ogen van het stadsbestuur kunnen zijn. Maar ambtenaren schromen zich om als privépersoon zaken te melden aan hun collega’s.
Nu is het aan de brave burger om Gentinfo te mailen, en te hopen dat die mail snel terecht komt bij een gedreven ambtenaar die de tijd en het engagement heeft om ter plaatse te gaan, en nagels met koppen te slaan. Dat gebeurt vaak, en even vaak niet. Een paar jaar geleden was ik getuige van zo’n interventie aan de stelplaats van De Lijn op de Brusselsesteenweg, en die ambtenaar liet gewoon begaan. Ik weet ook van andere cases, bijvoorbeeld waarbij de ambtenaar erop bleef toezien dat de (appartements)werf een veilige doorgang voor fietsers bleef behouden. (Dat doet er me aan denken dat dé voorbeeldwerf van fietsvriendelijke werfsignalisatie dringend op Fietsbult moet komen. Vakjargonalert #2! Good practices zijn belangrijk om te tonen aan andere Fietsersbondafdelingen / steden en gemeentes.)
Maar het gaat dus beter. We zien steeds meer pijlen in het straatbeeld waarop ook een bestemming staat, zoals deze:
En zelfs deze:
Waarom niet? Dat helpt. Geplastifieerde A4-straatplannetjes kunnen ook helpen. Of een velcrosysteem om namen vlot te veranderen. Of het Nederlandse systeem met letters op gele borden. Die afmetingen passen sowieso beter op en rond fietspaden. De klassiek oranje pijl is verzonnen in funcite van autoverkeer, en vaak te breed om naast een fietspad te staan.
Wat ik vooral wil zeggen: de kwaliteit van de werfsignalisatie en de bijhorende omleidingen bepalen mee of mensen al dan niet de overstap maken naar de fiets. Of bepalen mee of ze niet terug overstappen naar de auto. Bijvoorbeeld omdat ze schrik hebben dat hun kind zal vallen. De bril voor elke verantwoordelijke hoort te zijn: durf je je kind of je bejaarde ouder hier te laten fietsen? Bij deze werf aan een schoolgebouw is daar goed over nagedacht:
Het bestaande fietspad werd een werfstraat, met knal ernaast een tijdelijk, uitbreekbaar wandel- en fietspad. Good practice!
Want signalisatieplannen uitwerken is één. Ze ter plaatse nakijken of ze ok zijn is twee. Want als de aannemer het tijdelijk pad hierboven regelmatig blokkeert met werfwagens staan we even ver. Daarom is het nodig dat er regelmatig controle is.
Vorige week stuurde iemand aan Fietsbult dit bericht: Beste fietsbult, moest u eens in de buurt zijn kan ik u hartelijk de fietsomlegging van de hundelgemsesteenweg naar de moriaanstraat aanbevelen. Die is er om werken aan de Botermarkt te omzeilen. Een tip: zet uw fietslicht aan in de tunnel onder de spoorweg. groeten, Bart Is het wijn of azijn? Azijn. De tunnel is met moeite een meterenhalf hoog, je moet er op je stuur liggen 
Hoe ouderen dat moeten doen, ik denk dat stad ons voor pygmeeën houdt… Dit is de tunnel in kwestie langs waar de officiële omlegging loopt voor fietsers: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20141204_01412214
We zijn er nog niet geraakt. Maar de signalisatie van die werf (Botermarkt / Vervaenestraat) is overduidelijk vanop een digitaal plan uitgewerkt. Er is niet nagekeken wat er kan en niet kan. En er is niet gekeken hoe te synchroniseren met de andere werven in de buurt. Op weg naar het station botste ik op deze behoorlijk verwarrende situatie:
Omleiding twee (werf Botermarkt) overrulet hier omleiding één (Stropbrug). Ik ken de weg, dus ik trek mijn plan, en gebruik richting station verder omleiding 1. Het gaat om de vele anderen die op een dag naar het station willen fietsen. Of -godbetert! – naar het vaccinatiecentrum op Flanders Expo (waarover later deze week méér). Zij die niet weten dat hier 2 omleidingen naast elkaar bestaan. Bovendien blokkeert omleiding 2 flaggrant omleiding 1, waardoor fietsers alweer geleerd worden om zich op het voetpad te smijten.
Om het nog gekker te maken ontrolt er zich ook een derde werf (van AWV), zonder signalisatie. Gewoon blokkeren. Trek uw plan. Neem het voetpad.
De timing van deze derde werf is evident. Maar niet op deze manier. En ook werf 0, de werf Parkeergarage Ledeberg, is voor fietsers met kleine kinderen allesbehalve een pretje:
Nog een voorbeeld: wie de hoofdfietsroute langs de Bagattenstraat neemt krijgt anno vandaag nog 1 pijl te zien, de rest is verdwenen. Bovendien bracht de uitgezette omleiding fietsers (die de weg kennen, en verder de stedelijke fietsroute willen volgen) naar een overtreding op de Nederkouter.
Nu, de perfectie zal nooit bestaan. De beste controleur kan nooit àlle / àlle omvergewaaide, gevandaliseerde, gestolen of verplaatste signalisatieborden remediëren. Maar het kan beter.
Er zijn in Gent steeds meer werven waar het ok tot zeer ok is. Maar werven evolueren, dus signalisatie moet mee evolueren, en correct zijn of niet zijn. Dat was de kloterij van de eindfase van de werf aan de Vliegtuiglaan. De sfeer – wat zeg ik: de realiteit (!)- van “trek uw plan!”. De fietsroute afsluiten met één pijl richting Dampoort, and that’s it:
Deze dame zocht haar weg:
De fietster vond er een route, daar waar de boordsteen stopte. Fietsers horen plantrekkers te zijn. En dàt op een route waar flink wat schooljongeren naar en van Oostakker EDUGO fietsen:
Dat wil dus zeggen dat al deze jongeren ’s morgens in deze junglesituatie richting Oostakker terecht kwamen. Van geen wonder dat velen nog niet durven fietsen.
Ook de werftoezichters van de vele spelers (in deze case: Agentschap Wegen en Verkeer) hebben een belangrijke verantwoordelijkheid, en laten (samen met hun oversten) de aannemers al te vaak begaan. Ik weet het: het is vaak complex, maar willen we het veilig of niet? Willen we jongeren opvoeden in een verkeersjungle, of niet? Willen we meer mensen op de fiets, of niet? Of alleen maar de asservieven, de roekelozen en de moedigen?
Vorige maand was ik de situatie aan de Vliegtuiglaan zoals hierboven getoond eventjes kotsbeu. In een wanhoopspoging probeerde ik dan maar de wegenfirma te bereiken. Dat haalt niks uit. Je komt uit bij vriendelijke mensen “op den buro”, en die kunnen niet anders zeggen dan “ik zal het doorgeven mijnheer”. En daarna geloven ze hun mensen /collega’s, waarna de situatie er even erg de jungle blijft. Ik stuurde dan maar een bericht per messenger. Dit is een deel van hun reactie op deze Fietsbult: “Wat is het belangrijkste fietsveiligheid of het meeste volgers op facebook? Als fietsveiligheid het belangrijkste is, is samenwerken de beste optie. Mag ik vragen als je in de toekomst een constructief voorstel hebt om de veiligheid te verhogen, ons dit door te mailen naar info.persyn.be? Messenger wordt niet dagelijks bekeken.” En de dag erna: “reactie van onze werfleider : Dit is reeds aangepast op de dag zelf en is nu niet meer van toepassing (andere fasering). De borden + signalisatie stonden volgens vergunning stad gent + AWV.” Uiteindelijk zit dààr het grote probleem: de mensen op de werf. Zij moeten presteren, en zijn niet bezig met de wereld rondom hen. Het is voor hen ook niet makkelijk, maar dat is geen excuus. Het helpt soms (soms) om de werkmannen rechtstreeks vriendelijk (!) aan te spreken. Die mannen zijn vaak van goede wil. Ergens in de herfst verplaatsten zeer bereidwillige mannen (na een vriendelijk gestelde vraag) een afsluiting die al een poos nodeloos op het fietspad stond te blinken.
Mijn punt is: een dagelijkse fietsronde langsheen de vele werven zou veel werven fietsvriendelijker kunnen maken of houden dan nu het geval is. Het zou de aannemers bij de les houden / “heropvoeden”. Dat vraagt ambtenaren met diplomatisch haar op de tanden èn een sterke fietsruggegraat.
De werf aan de Stropbrug is een voorbeeld van werfsignalisatie die langzaamaan verbeterde.
Op deze lege ruimte fietste je vaak tussen de geparkeerde werfwagens. Nu is er een duidelijke ruimteverdeling:
Er is een potentieel om het beter te doen dan gisteren: veilig van bij aanvang van de werf.
Uw onveiligheid èn uw onveiligheidsgevoel moet eruit. Onze en uw rol is om koppig te blijven melden via Gent Info . Ook al blijven die meldingen vaak te lang hangen, de ambtenaren van de Stad zijn verplicht om meldingen via dit kanaal te beantwoorden en er iets mee te doen. Als het écht te gevaarlijk voor woorden is mogen we de politie bellen. Stop dit in uw smartphone: Gent Info = 09 210 10 10 of gentinfo@stad.gent . Politie = 101. Zorg dat je de locatie goed kan benoemen. Bel Gent Info alleen als je je kalm genoeg voelt. Boze communicatie is meer emotie dan informatie, en dus moeilijk te begrijpen.
Het kan dus. Het kan dus beter. Met de focus op de behoeftes van jongeren, ouderen en zij die niet goed durven fietsen. We zullen komende jaren in Gent en daarbuiten nog veel wegenwerven meemaken. Basistip voor fietsers blijft: vertrek ruim op tijd. Blijf kalm, en remember: vergeleken met de gemeentes rond Gent gaat het hier (meestal) relatief goed. Tussen Kaprijke en Lembeke laat Agentschap Wegen en Verkeer fietsers op deze manier de E34-werf oversteken (op een knooppuntenroute):
Of deze werf in Evergem, waar je na een lange fietsrit op een fietsroute onaangekondigd totaal niet meer door kan, omwille van… een fietspadwerf:
Misschien is het idee van de ambtenaar op dagelijkse fietsronde maar haalbaar na deze harde coronacrisis. Het zijn voor iederéén bizarre en/ of barre tijden. Want weet maar zeker dat ook ambtenaren èn aannemers behoefte hebben aan een schouderklopje. Zowel in woorden als op de rug.
Fietsbult 