Als weggebruiker mag je verwachten dat de wegbeheerder zijn best doet om de wegindeling en aanduidingen zo te maken dat je in een oogopslag ziet wat de bedoeling is. Vaak is het druk op de baan en twijfel kan zware gevolgen hebben. Dus moet alles ‘leesbaar’ zijn: duidelijk en ruim op tijd te zien.
Dit is zo te zien een doodgewoon kruispunt met verkeerslichten.
Brusselsesteenweg Gentbrugge, kruising met Braemstraat – 16 juli 2020
Voor de fietser die vanaf Moskou komt, uit de Jules de Saint-Genoisstraat, is het beeld veel minder duidelijk.
Hoek Brusselsesteenweg – Braemstraat, Gentbrugge – 16 juli 2020
Kom je van Melle af en wil je rechtsaf, dan is dat geen probleem. Kom je van de overkant van de Brusselsesteenweg, dan heeft de wegbeheerder hier een heuse chicane voorzien.
Kruispunt Brusselsesteenweg – Braemstraat, Gentbrugge – 16 juli 2020
Is dat een fietspad? Word ik verondersteld rond die paal te draaien en dat eindje rode klinkers te volgen? Of moet ik eerst een eindje over wat voetpad lijkt?
Het gevolg: na enig observeren, zie ik dat elke fietser doet wat het veiligste lijkt: dat fietspad negeren en die 20 m gewoon op de rijweg rijden. Of zou dat de bedoeling geweest zijn?
Zwarte punten voor fietsers: ze zijn de laatste tijd, helaas, veel in het nieuws geweest. De betekenis van de term lijkt duidelijk: het zijn plaatsen waar het voor de fietser gevaarlijk is.
Als er zwarte punten zijn dan moeten er ook witte punten zijn. Dat zijn dan punten waar je als fietser veilig langs kan.
Maar als je oplet dan blijkt niet iedereen hetzelfde idee te hebben over wat een wit punt is. Wit is duidelijk een kleur met vele tinten.
Een voorbeeld: er gebeuren veel zware ongevallen doordat een auto of vrachtwagen aan verkeerslichten rechtsaf slaat en daarbij een fietser aanrijdt. Soms komt de fietser daarbij om, zoals in februari in Oostakker en in december 2015 in Ertvelde. Ook deze week weer: een dode in Leuven en een zwaargewonde in Wilrijk. Het is het soort ongevallen dat in Nederland niet kan gebeuren omdat verkeerslichten daar conflictvrij zijn: als je groen hebt kruis je niet het pad van iemand anders die ook groen heeft.
Daarom is de eis ontstaan om kruispunten hier ook conflictvrij te maken. De Fietsersbond is hierbij de vragende partij, daarin gesteund door alle deskundigen. Nu blijkt echter dat je moet oppassen met wat je vraagt: je zou het namelijk kunnen krijgen.
Na het ongeval in Oostakker kwam AWV aanzetten met een lijst van kruispunten die ze al, geheel of gedeeltelijk, conflictvrij hadden gemaakt. Dat is interessant: hoe vermijdt AWV dan de conflicten? Tijd om de lijst eens op te vragen en een kijkje te nemen. Via een parlementaire vraag belandde de lijst in mijn mailbox.
Dat was even slikken. Het eerste kruispunt dat opvalt in de lijst is dat van de Brusselsesteenweg en de Land Van Rodelaan.
27apr18, 13u22, Brusselsesteenweg
Dat kruispunt is na de heraanleg hier in deze rubriek al aan bod gekomen. Dat was niet bepaald omdat het een toonbeeld van veiligheid was geworden: integendeel.
Het is inderdaad niet meer zo dat fietsers die bij groen licht rechtdoor willen in conflict kunnen komen met auto’s die groen hebben om rechtsaf te slaan. Neen, fietsers die rechtdoor willen komen nu in conflict met auto’s die rechtsaf willen buiten de lichtenregeling. Op een bypass dus. Het oordeel van alle specialisten voor zo’n ding is unaniem: dit is veel gevaarlijker dan de oorspronkelijke regeling.
Bovendien lijkt dit kruispunt erop te wijzen dat het ontworpen is door iemand die erop uit was de situatie zo verwarrend mogelijk te maken. Als dat inderdaad de bedoeling was dan is het kruispunt zeer geslaagd. (Waarschuwing: lijken de komende zinnen verward en verwarrend? Dan geven ze goed de realiteit weer.) Fietsers krijgen aan de bypass wel een bord dat ze geen voorrang hebben, maar auto’s krijgen niet te zien dat ze wel voorrang krijgen (er is rechtspraak van het Hof van Cassatie die zegt dat de blokmarkering niet voldoende is om fietsers uit de voorrang te halen). Om juist te zijn: met de auto op de bypass moet je wel voorrang geven aan auto’s die van links komen en die groen hebben, maar niet aan fietsers die van links komen en die groen hebben (dat komt door de fictie dat de bypass een aparte weg is die niets met het kruispunt te maken heeft). Volgens de signalisatie die die auto’s die van links komen hebben, moeten zij dan weer voorrang geven, want zij hebben geen voorrangsteken: voor hen geldt voorrang van rechts. Je kan natuurlijk wel zeggen dat zij de haaientanden voor het van rechts komend verkeer kunnen zien, maar dat is niet belangrijk. Er is namelijk jurisprudentie die zegt dat je niet mag concluderen dat je voorrang hebt uit tekens die voor de anderen bestemd zijn: je moet je baseren op de tekens die er voor jou zijn. Wat voetgangers betreft: zelfs ik heb er geen idee van of het nu de bedoeling is of voetgangers die de bypass oversteken voorrang hebben of niet. Dat hangt ervan af of je de bypass als een aparte weg beschouwt: zoja dan zijn het de voetgangers die volgens artikel 19, paragraaf 5, voorrang hebben, zonee dan hebben de auto’s voorrang. Tenzij natuurlijk je ervan uitgaat dat de voetgangers een deel van dezelfde weg volgen: dan hebben ze voorrang volgens artikel 19, paragraaf 4. Of tenzij je ervan uitgaat dat de auto’s tegen dat ze bij de voetganger komen hun afslaande beweging al voltooid hebben of er nog niet aan begonnen zijn: dan is artikel 19 niet van toepassing en hebben zij weer wel voorrang. Petite histoire: toen ik probeerde een foto te nemen van een auto die over de oversteekplaats voor fietsers reed, was dat gewoonweg onmogelijk.
27apr18, 13u23, Brusselsesteenweg.
Ik stond dan wel op een paar meter van de stoeprand en had een fototoestel voor mijn kop, maar zelfs dan nog stopte letterlijk elke auto om mij te laten oversteken. Dat is misschien dan nog het enige positieve aan heel de toestand: alles is zo gevaarlijk en verward dat iedereen er extra voorzichtig is.
Zo is het ook met andere kruispunten op de lijst. Industrieweg/Eversteinlaan x Evergemsesteenweg/Zeeschipstraat bijvoorbeeld, waar voor de afwisseling de fietsers wel voorrang hebben op het autoverkeer op de bypass, maar dat door de begroeiing extra onoverzichtelijk is.
20mei18, 11u29, Industrieweg.
Een kruispunt dat, opvallend genoeg, niet op de lijst staat is de andere kant van de Zeeschipstraat, het kruispunt met de Wiedauwkaai. Het is nochtans ook gedeeltelijk uitgerust met ‘conflictvrije’ bypasses.
23mei18, 5u55, Zeeschipstraat.
Alleen, net op een van die bypasses is een paar jaar geleden een dodelijk ongeval gebeurd.
23mei18, 5u55, Zeeschipstraat.
Misschien staat het kruispunt daarmee op de zwarte lijst en is het zelfs voor AWV iets te gortig om een kruispunt zowel op de lijst van zwarte punten als op de lijst van witte punten te zetten, zelfs al hoort het er volgens hun criteria wel bij.
En daarmee is de cirkel rond. Blijkbaar is niet alleen wit een kleur met evenveel tinten als zwart, er is meer: sommige tinten wit zijn ook tinten zwart.
Op bepaalde plaatsen wordt elke wegmarkering verwijderd die er op kan wijzen dat er fietsers de weg kruisen. Dit heeft enkele perverse gevolgen.
Een voorbeeld daarvan zien we op de toekomstige fietssnelweg De Pinte-Gent. Een borduursteen zonder één likje witte verf is plots een gevaarlijk obstakel geworden.
En dan maar praten over de veiligheid van de fietsers.
Het pad van een fietser die van Zwijnaarde naar Gent wil gaat niet over rozen, maar wel over de brug van de Ringvaart aan de Zwijnaardsesteenweg/Heerweg-Noord. Met de werken aan de trambrug wordt hij omgeleid naar het fietspad aan de linkerkant van de steenweg dat (tijdelijk?) is omgevormd tot een tweerichtingsfietspad.
Daarbij kruis je de afrit van de R4, een ongehoord gevaarlijk punt. Vooral chauffeurs die op het einde van de afrit rechtsaf willen kijken alleen naar links, terwijl jij van rechts komt. Op het spitsuur is er een constante stroom van auto’s en vrachtwagens die bijna zonder uitzondering alvast een eind het fietspad op rijden om te wachten tot ze door kunnen. Eigenlijk is een tweerichtingsfietspad daar totaal onverantwoord: op drukke momenten kan je niet anders dan rakelings voor auto’s en vrachtwagens doorrijden zonder dat je kan weten of ze zullen blijven staan of doorrijden.
Maar ook daarna kan je nog in de problemen komen. Het einde van het fietspad ziet er zo uit:
21aug16,14u40, Zwijnaardsesteenweg
Zoals de pijl aangeeft: als je naar links de Gestichtstraat in moet is er geen probleem. Maar wie verder wil langs de Zwijnaardsesteenweg vindt niet echt een goede weg.
Een oversteek naar de ingang van Coca-Cola zou een oplossing bieden, …
21aug16,14u40, Zwijnaardsesteenweg
…maar die is niet voorzien (hoe geraken de werknemers die van Gent komen eigenlijk op hun werk?) Nochtans, zoals te zien is op de foto zijn er verkeerslichten, al zijn die nu nog niet in gebruik.
De vooropstelstrook van de Gestichtstraat dan maar, links vooraan op de foto.
21aug16,14u40, Zwijnaardsesteenweg
Wie voor het eerst dit manoeuvre uitvoert mikt waarschijnlijk op het blauwe fietspadbord juist links van de wegwijzers aan de overkant. Na één keer proberen weet je het wel: dat is een slecht idee. Je kan daar immers het fietspad niet op door de hoge boorsteen: pas aan het tweede bord, bijna aan de vlaggen kan je het fietspad op. Dat is overigens niet alleen een (tijdelijk?) probleem als je uit Zwijnaarde komt, maar ook als je uit de Gestichtstraat komt.
Gelukkig is er beterschap in zicht. Het fietspad aan de overkant is af.
21aug16,14u40, Heerweg-Noord
Nu ja, de overgang van aanrit naar brug is nogal houterig van een afsluiting voorzien.
21aug16,14u45, Heerweg-Noord
Het fietspad is nog niet opengesteld.
Heel binnenkort is het 1 september. Dan wordt het verkeer plots veel drukker. Het wemelt dan van onwennige weggebruikers in een hun onbekende omgeving, zeker met, zoals hier, een school achter de hoek. Het zou echt wel lonen om een efforreke te doen om het fietspad tegen dan open te stellen, zodat iedereen ineens kan wennen aan de nieuwe toestand en niet na een paar weken moet omschakelen. Doen!, om een titel van Tom Lanoye te citeren.
Ik rijd wel eens naar De Pinte. Meestal neem ik dan de Putstraat. Geen erg druk verkeer, maar zo nu en dan wel een auto aan erg hoge snelheid. Het meest vervelende aan de Putstraat is echter het kruispunt met de Klossestraat/Hemelrijkstraat (over een groot stuk van de weg ligt de noordkant in Gent en heet hij Hemelrijkstraat terwijl de zuidkant in De Pinte ligt en Klossestraat heet. Ik hou het in het vervolg bij Klossestraat).
29mei16, 09u50, Klossestraat, De Pinte.
Je hebt er niet echt een goed zicht op de auto’s die van rechts komen. Die halen behoorlijk wat snelheid omdat ze een brug afrijden. Bovendien: er is wel een fietspad aan de overkant, maar daar kan je niet op — de maker van het fietspad heeft er nooit aan gedacht dat fietsers ook wel eens een fietspad willen oprijden. Gevolg is dat je een eindje naast het fietspad moet blijven, waardoor je een hindernis bent voor net die snelle automobilisten die je niet goed kan zien aankomen. Zeggen dat het het gevaarlijkste kruispunt uit de buurt is is overdreven, zeker na de heraanleg van de Drie Sleutels, maar ik voel me toch altijd ongemakkelijk als ik daar kom. Een foto vanuit de Klossestraat zelf geeft een idee van de situatie, de Putstraat ligt rechts:
29mei16, 09u50, Klossestraat, De Pinte.
Er is al jaren het alternatief van de oude spoorweg. Dat was een slecht berijdbaar karrenspoor, maar wel met een veilige kruising met de Klossestraat. Ik was dan ook erg blij met het bericht dat die oude spoorweg ging opgewaardeerd worden tot een fietsweg. Niet alleen een rustig alternatief voor de Putstraat, ook nog een veilige oversteek. Officieel wordt de fietsweg ingereden op 17 juni, tijd dus voor een plaatsbezoek.
Wat blijkt? Te vroeg gejuicht. Er is een theorie die zegt dat, als fietsers op een kruispunt goed op het verkeer moeten letten, je alles moet doen om te verhinderen dat fietsers kunnen op het verkeer letten. Dat doe je door de aandacht van de fietsers zoveel mogelijk van het verkeer af te leiden want dat is namelijk bevorderlijk voor de veiligheid. Je zorgt dus voor een aantal hindernissen waardoor fietsers de keuze hebben: ofwel focussen ze op die hindernissen ofwel proberen ze toch nog op het verkeer te letten maar dan riskeren ze een valpartij. Deze theorie is een tijdlang erg populair geweest: als er ergens een fietsweg werd aangelegd werd aan elk kruispunt een obstakelparcours geconstrueerd dat minstens uit twee hekken aan elke kant bestond. De laatste jaren komen wegbeheerders tot bezinning en worden deze gevaarlijke constructies op meer en meer plaatsen verwijderd. Onlangs heb ik, bijvoorbeeld, nog gezien dat de laatste hekken verwijderd zijn van de fietssnelweg Sint-Niklaas-Lokeren. In West-Vlaanderen had de provincie speciale barrières met houten palen en daartussen kettingen: ook die verdwijnen overal waar een stuk provinciale fietsweg wordt opgeknapt. In Nederland heb ik welgeteld één keer zo’n obstakel gezien, aan het Klingspoor, en dat werd na een paar weken al verwijderd.
Dat zal na verloop van tijd in de Klossestraat ook wel gebeuren, hopelijk voor er al te veel ongevallen gebeuren. Voorlopig ziet het er nog zo uit:
29mei16, 09u55, Klossestraat.
In zijn genre is het een imposant werkstuk. Dat valt vooral op als je het van opzij bekijkt:
29mei16, 09u55, Klossestraat.
Merk daarbij op dat de ontwerper wist wat hij deed. Veel fietsers proberen rond zo’n constructie te rijden –dat is dan ook veel veiliger dan erdoor gaan. Daarom wordt de hindernis geflankeerd door stukken waar je niet met de fiets over kan. Let maar eens op de hoge borduur van het stukje tussen de oversteek voor fietsers en die voor voetgangers. Het is trouwens ook de reden dat voetgangers ook zo’n hek krijgen. Ook op de details is gelet: wie oversteekt en naar links wil wordt geconfronteerd met dit venijnig obstakel:
29mei16, 09u55, Klossestraat.
Als je het waagt naar rechts te kijken (van daar komt het verkeer dat je moet voorlaten) bij de oversteek riskeer je in contact te komen met de onopvallende uitstekende rand die hoog genoeg is (je bent ten slotte een bocht aan het nemen) om over te vallen. Zeker bij regenweer zou dit in een bocht, zelfs zonder kruispunt, als zeer gevaarlijk gelden. Op een kruispunt is het gewoon waanzinnig. De amateuristische manier waarop de punt een beetje botter is gemaakt doet trouwens vrezen dat hier inderdaad al ongevallen gebeurd zijn.
De conclusie is simpel: ik rijd net zoals vroeger langs de Putstraat.
De Stad, de Provincie en het Gewest investeren via het Fietsfonds in fietspaden.
Deze middellange termijnactie is prima, en hoogst nodig.
Ik kijk hoopvol uit naar de beloofde 60 kilometer pad vóór 2013.
Dat is nog een dikke 21 maand te gaan.
Daarnaast zou op korte termijn Stad, Provincie (waarom niet?) en Gewest systematisch met hogedrukreiniger en verfborstel aan de slag moeten.
Wat heeft het voor zin om degelijke fietsinfrastructuur uit te bouwen als men verbindende kruispunten in zijn jaren 70-“autodoorstroming eerst”-configuratie laat liggen?
In mijn zoetste dromen gaan ook die kruispunten op de schop, maar in afwachting kan er ook met verf véél gebeuren.
Dit is zo een voorbeeld:15maa11, 17u39, Rijsenbergstraat / Patijntjestraat / Europabrug
De situatie op het kruispunt is: 3 autorijstroken(2 uit, 1 in) en een half fietspad (1/2 uit, 0 in).
Plaatsgebrek?
No way. 15maa11, 17u37, Rijsenbergstraat
Zoals je ziet: er is plaats genoeg voor 2 rijstroken en 2 fietspaden.15maa11, 17u39, Rijsenbergstraat
Assertieve fietsers hebben geen probleem met de huidige situatie.
De rest -de massa- wel.
De doorsnee ouder durft hier niet met zijn kinderen te fietsen.
15maa11, 17u38, Rijsenbergstraat
Tijd om dit verlengstuk van de Voskenslaantunnel te saneren.
De weg komende van links -de Patijntjestraat- is trouwens in hetzelfde jaren-70 kleedje. Hier is een foto.
Verkeersveiligheid is één.
Rechten zijn twéé.
De wegbeheerder vond het nodig in te grijpen op het kruispunt .
Omwille van verkeersveiligheid, of omwille van een juridische kwestie? 06maa11, 17u32, Achilles Heyndrickxlaan / Bellevue
06maa11, 17u32, Achilles Heyndrickxlaan / Bellevue
Deze oversteek krijgt een ander statuut dan diegene die er haaks op staat.
Wat zou de logica zijn om de ene oversteek nu uit te rusten met haaietanden en het statuut van fietspad te schrappen, en bij het andere niet? 06maa11, 17u33, Achilles Heyndrickxlaan / Bellevue
Het gewest deed een vrij degelijke aanpassing van de situatie aan de brug over de E17 vlakbij het UZGent. 07jun09, 18u32, Ottergemsesteenweg ZuidHet fietsverkeer werd weggehaald van de op- en afritten van de E17 en het kruispunt richting Ivago. De snelheid van de vuilniskarren is berucht.
Het eenrichtingsfietspad aan de overzijde werd omgebouwd tot tweerichtingsfietspad: 07jun09, 18u31, Corneel Heymanslaan
Dat is een goede zaak. Vooral omdat het daar de komende maanden met de renovatiewerken op de E17 een heksenketel belooft te worden. Dit is dus een mooi staaltje van fietsvriendelijk anticiperen.
De oprit naar het UZGent bleef op wat rode verf na ongemoeid: 07jun09, 18u38, Corneel Heymanslaan
Fietsers en voetgangers krijgen iets verderop een oversteekplaats: 07jun09, 18u38, Corneel Heymanslaan
07jun09, 18u39, Corneel HeymanslaanMorgen een paar opmerkingen over dit project.
Twee mensen met grijs haar en fietservaring. Ze fietsen flink. Hollanders? Hij heeft een toeristenkaart tussen duim en stuur gekneld. Ze proberen het kruispunt te begrijpen: 16mei09, 15u43, HeuvelpoortHij betreedt het slagveld. Zij beslist de confrontatie te vermijden. 16mei09, 15u43, Heuvelpoort
Hij gaat naar rechts. De fietser voor hem is de gids. Ik ken het kruispunt, en blijf links voorsorteren. 16mei09, Heuvelpoort
Hij merkt dat je via rechts niet links raakt. 16mei09, 16u43, Heuvelpoort
Zij wacht beteuterd op het volgende groen licht. 16mei09, Heuvelpoort
Onleesbare kruispunten jagen mensen van de fiets. Toeristen tonen welke kruispunten onleesbaar zijn.
In de préhistorie had je voetpaden en autowegen. In de stad had je beide. Buiten de stad had je enkel een voetpad als er huizen stonden, en dan nog.
Er ligt ook een voetpad aan de Industrieweg (zie kaart). De Industrieweg is een stuk van de R4 tussen Evergem en de Brugsevaart waarvan je gek of cynisch wordt. Het is een nieuwe stadsmuur, bijna oninneembaar voor zwakke weggebruikers. Op de hoofdas ligt een fietspad, maar het onderhoud is ondermaats:
11apr08 17u35 Industrieweg
Naast de hoofdas ligt een “bedieningsweg” voor de bedrijven. Men ging er bij de aanleg in de jaren 70 (?) van uit dat sommige mensen te voet naar hun werk kwamen. Het voetpad is hobbelig en versleten, maar het ligt er, en dient beschermd. Misschien staat het daarom vol met verbodsborden?
11april08 17u23 Industrieweg
Een fietspad is er niet. Waarom ook? Wie is er nu zo gek om met de fiets naar z’n werk te gaan? En goh, dat het postsorteercentrum en het opleidingscentrum van de VDAB er huizen, dat is toch bijzaak? Wie vanuit de VDAB naar Gent of Evergem wil kan dit meemaken:
26juni08 12u49 IndustriewegHet kruispunt met de Evergemsesteenweg is je reinste schande. Een maffe bocht is het enige parcours waarlangs je terug naar de bewoonde wereld kan. Maar een fietspad is nèrgens te vinden. Hoogstens een stoffige uitwijkstrook voor vrachtwagens.11apr08 17u26 Industrieweg
Het kruispunt is de onoverzichtelijkheid zelve, bijna niet te vatten in foto’s:
Ik vrees dat dit zo één van die vele kruispunten is die men jarenlang heeft laten verzieken, en nu niet weet hoe te saneren. Er loopt een verhoogde spoorlijn, een tramlijn, de grote ring, een weg naar Evergem, naar Meulestedebrug en naar Wondelgem, én lokale weg met de autokeuring als kers op de taart, én de Ringvaart is vlakbij. Hoe complex kan je iets stedebouwkundig laten dichtslibben? Onbeleefder gesteld: hoe heeft men de afgelopen decennia zo kunnen knoeien?
Hoe moet het verder? Misschien wacht men -onbewust-op een ferm ongeval, waarna het op de lijst van zwarte punten terecht komt? Of misschien staat het er al op? Het zou me niet verbazen. Of wacht men op het Grote Autostradeproject? Dat kan nog zéér lang duren denk ik.
Ik heb een zacht vermoeden dat zwakke weggebruikers een flink deel van het cliënteel van de VDAB uitmaken. Als dàt geen reden is om deze oorlogszone aan te pakken… . Hallo, Brussel?
De as Neuseplein/Blaisantvest is nog “te doen”. Je zou ze bijna luxueus noemen als je ze vergelijkt met de as Tolhuislaan/Wiedauwkaai:
Het Tolhuis is 1 van de vele kruispunten in Gent waar veiligheid voor fietsers totaal ondergeschikt is aan de maximale doorstroming van auto’s. (Op termijn krijgen nog dergelijke kruispunten hier hun foto)
De Tolhuisbrug zelf is een even grote autovlakte. Assertieve fietsers kunnen écht wel linksafslaan naar de Nieuwe Vaart. De anderen: gelieve zich te onthouden.
Schitterende initiatieven zoals de tram/fietsbrug (de Gardeniersbrug) over de Gasmeterlaan/Verbindingskanaal/Nieuwe Vaart zullen voor sommige fietsers een alternatieve route vormen, maar niet voor allen…
Fietsbult 
