Mobiliteitsplan Gent: sloop die stadsmuur

Deze week een reeks over het ontwerp-Mobiliteitsplan Gent. Vandaag de laatste aflevering:

---

Waar nu de R40 loopt, stond ooit de middeleeuwse Gentse omwalling. Binnen of buiten kon enkel via de stadspoorten. Gent breidde uit en de omwalling werd afgebroken. Maar kijk, zoveel jaar later hebben we op exact dezelfde plaats nog steeds een stadsmuur, inclusief poorten.

Hier en daar kan je al gemakkelijk doordringen, bijvoorbeeld via de intensief gebruikte onderdoorgangen aan de Stropkaai, Bijlokekaai, Groendreef en Visserij. Maar elders blijven de poorten voor veel potentiële fietsers dicht: ze durven er niet door.

Ik schreef al dat ik supporter ben van het lobbenplan. Ik hoop echter dat de extra druk die het plan hoe dan ook op de R40 zal leggen, de 21ste-eeuwse stadsmuur niet nog ondoordringbaarder zal maken. Een deel van de autoverplaatsingen zal worden vervangen door verplaatsingen met fiets of openbaar vervoer, maar de rest? De bedoeling is uiteraard ook dat de R4 veel intensiever wordt gebruikt, maar het mobiliteitsplan blijft naar mijn aanvoelen wat te veel op de vlakte en maakt hoe die verschuiving naar de R4 moet gebeuren weinig concreet. Wordt het verschil tussen leefkwaliteit in de binnenstad en de leefkwaliteit buiten de R40 dan niet wat groot? De 19de-eeuwse wijken kreunen nu al onder het autoverkeer. Zullen daar geen nieuwe sluiproutes ontstaan?

Het mobiliteitsplan doet ook nog geen uitspraken over wat er met de R40 zal gebeuren. Wel zal er een streefbeeldstudie worden opgemaakt. Nogal vaag dus, maar een streefbeeldstudie doet dromen, toch? Waar ik naar zou streven, is geen ring die de stad in twee snijdt, maar een ring die de binnenstad en de 19de-eeuwse gordel weet te integreren. De wijken aan de buitenkant van de ring sluiten aan bij de binnenstad zonder dat je het gevoel hebt dat je een ring moet kruisen. De ring dient dan niet alleen om rondjes te draaien, maar wordt zonder moeite kriskras, in alle richtingen, oversteekbaar. Langs beide zijden vrijliggende fietspaden, een eigen bedding voor het openbaar vervoer, en voor het autoverkeer twee keer één rijstrook in plaats van twee keer twee. Plaats voor wandelaars. Een groene gordel. Bomen. Bloemen. Beetje water hier en daar.

Want zo’n stadsmuur, dat is toch iets uit de middeleeuwen.

Mobiliteitsplan Gent: snelheid en zone-30

Deze week een reeks over het ontwerp-Mobiliteitsplan Gent. Aflevering 3:

---

Elk adres veilig bereikbaar met de fiets: voor minder gaan we niet. Je zou in Gent toch overal moeten kunnen fietsen zonder de daver op het lijf?
Helaas.

De Fietsersbond maakt gebruik van een simpel principe: laat de snelheid van het autoverkeer afhangen van de aanwezigheid van fietsinfrastructuur. Een mooi vrijliggend fietspad? Dan kan 70 km/u. Een verhoogd aanliggend fietspad? Dan mag 50 km/u. Geen fietspad of van die stippellijntjestoestanden? Dan wordt het 30 km/u. Klaar. En sneller mag voor mijn part weer als dat fietspad er ligt.

Voor wie vindt dat ik overdrijf, nog maar eens herinneren aan dit statistiekje: een voetganger die geraakt wordt aan 50 km/u sterft in 45% van de gevallen, met 30 km/u is dit ‘slechts’ 5%. Ik neem aan dat de cijfers voor fietsers niet veel verschillen.

Kortrijksesteenweg: 70 km/u zonder vrijliggend fietspad

OK, en dan heb je dus dat snelheidsregime van maximum 30 km/u. Op papier. Of beter, op zo’n minuscuul bordje (waarom zijn die zone 30-bordjes zo petieterig?). Nu nog afdwingen.

Ik citeer even uit het Mobiliteitsplan: “De stad is van mening dat snelheidsremmende infrastructuur niet absoluut noodzakelijk is voor het inrichten van een zone 30 gebied.” Vervolgens een waslijst aan redenen waarom dat niet zo zou zijn (je kan ze nalezen vanaf p. 144).
Eén van de redenen is: “Opdat de snelheid van 30 km/u zou worden afgedwongen met infrastructurele maatregelen, moet er om de 75 meter een maatregel worden voorzien. Gesteld dat er in Gent ongeveer 1000 km straten in aanmerking komt voor zone 30, dan betekent dit meer dan 10 000 snelheidsremmende maatregelen, iets wat niet haalbaar is, noch financieel, noch planmatig.”

Stropkaai, zone 30, maar geen snelheidsremmende maatregelen

Nu dacht ik eigenlijk dat het een algemeen aanvaard principe is in de verkeerskunde dat de weginrichting best op zo’n manier wordt vormgegeven dat de snelheid fysiek kan worden afgedwongen. In Amsterdam ligt het vol verkeersdrempels op plaatsen waar automobilisten en fietsers mengen. Zouden ze daar ook hebben uitgerekend hoeveel het er exact zijn? De Stad Gent zal bij “herinrichtingen er wel voor zorgen dat het wegbeeld in overeenstemming komt met het gewenste snelheidsregime”, maar dat is niet meer dan logisch. Verder wil ze onderzoeken welke maatregelen “noodzakelijk en mogelijk” zijn om aan snelheidsbeheersing te doen. Misschien toch te vrijblijvend, dat laatste?
Redenen zitten zoeken om zone 30 niet fysiek af te dwingen, ik vind dit je plan onderuit halen nog voor je begonnen bent aan de uitvoering ervan. Dat is toch jammer?

Ik weet wel, 10 000 is zeer veel, maar je kan er toch gewoon aan beginnen? Eén per één? Elke snelheidsremmende maatregel extra is toch winst geboekt?
Waarop wachten we eigenlijk?

Middenberm

U kon hier al vaak lezen over het heikele verkeerspunt Terplaetenbrug.
Begin 2014 ging de langverwachte fietsonderdoorgang onder de ring open.
Het massale autosluipverkeer maakt er maar een flauwe fietsas van.
Deze investering verdient beter.
Afgelopen maand werd een volgende stap uitgevoerd: autoverkeer uit de Stropkaai weren.
Correctie: autoverkeer komende uit de richting Sint-Lievenspoort weren.
Autoverkeer komende uit de richting Heuvelpoort wordt niet geweerd.
De filosofie: autoverkeer vanuit de Heuvelpoort is “bestemmingsverkeer”, mobiliteitsjargon voor “bewoners”.
Ik ben benieuwd of en hoe dit de fietsvriendelijkheid van de Stropkaai zal verbeteren.
Voorlopig interpreteren automobilisten de strepen niet “comme il faut”.

23jul14, 09u35, Terplaetenbrug

De wegbeheerder koos namelijk voor een “light” oplossing: een beetje verf.
Volgens pessimisten: goedbedoeld, maar tè light om het beoogde effect na te streven.
De middenberm werd verfgewijs verlengd.

23jul14, 09u35, Terplaetenbrug

Géén geschilderde pijlen op de grond om auto’s rechtdoor te gidsen.
Geen waarschuwingsborden “gewijzigde verkeerssituatie”.
Géén betonblokken om dwarsend verkeer tegen te houden.
Je moet van goeden huize zijn om deze middenbermverlenging op tijd op te merken.
Velen reageren dan: “Snel wegwezen”.

23jul14, 09u36, Terplaetenbrug

Dat zal het racegedrag op de Stropkaai aanzwengelen.
Ik hoor het de wegbeheerder al zeggen: “Wij kunnen er niet aan doen dat de politie niet controleert”.

Samen met de middenbermverlenging werd ook de bushalte van de Sint-Lievenslaan verplaatst naar de brug:

23jul14, 09u34, Sint-Lievenslaan

23jul14, 09u35, Terplaetenbrug

Er is nog ander werk aan de winkel.
De fietsonderdoorgang -daar ergens onzichtbaar in de diepte- is niet bewegwijzerd.
Dat lijkt me zinvol.
Niet alle fietsers kennen Gent op hun duimpje.
Fietspaden tussen de ring en de onderdoorgang zijn noodzakelijk.
Zo creëer je een fietsverkeerswisselaar.

Ledeberg breekt uit

Fietsersbond Gent was afgelopen jaren blij verrast dat her en der in de stad lokale initiatieven ontstonden om fietsinfrastructuur te eisen.
Velo-droom is er zo één van. Ledeberg breekt uit nog een.
Samenwerken is de boodschap.
Op 29 april 2013 lanceerden Ledeberg breekt uit, GMF en Fietsersbond het idee van een fietsbrug over de Bovenschelde tussen Ledeberg en de Moutstraat.
Zo ontstaat vanuit Ledeberg een autoluwe fietsas naar het Westen.
Het Wilde Westen?
Het Sint-Pietersstation kan je zo wel benoemen.
De Ghelamcoarena, de oefenvelden van AAGent en de ijspiste Kristallijn ook.
Het UZ en de Universtiteitscampussen rond De Sterre liefst niet.
Maar het zijn allemaal publiekstrekkers.

Ledeberg breekt uit vraagt via een affichecampagne om hun petitie te tekenen:

31maa14, 08u37, Walstraat

De petitie kan je hier tekenen.
De Uitbrekers schrijven op hun blog over de 600 fietsers per spitsuur die de Stropbrug beklimmen.
Dat potentieel wilden we nog wel eens meten.
Meten is weten newaar.

Deze morgen reden tussen 7u30 en 8u30 westwaarts over de Stropbrug 687 fietsen.
Richting Ledeberg waren er op dat uur slechts 118.
Samen net meer dan 800.
En er zaten minstens 34 kleine kinderen op fietsstoeltjes vooraan, achteraan, in een bakfiets of een fietskar.
Daarnaast fietsten er flink wat lagere schoolkinderen langs:

31maa14, 07u50, Burggravenlaan

31maa14, 07u54, Burggravenlaan

31maa14, 08u11, Burggravenlaan

31maa14, 08u13, Burggravenlaan

Telplaats was onderaan de Stropbrug, waar naast het bruggenhoofd de Stropkaai aantakt.
Wie last heeft van maagstoornissen gaat er best nooit kijken.
Het is geen fraai zicht.
Op het fietscongres vorige week in Brugge leerde ik een nieuw woord: “ontvlechten”.
Verkeersstromen en verkeerssoorten elk een eigen plaats geven, zoiets?
Hier valt nog heel wat te ontvlechten.

De Stropbrug zelf is afgelopen zomer flink veiliger (en deels comfortabeler) gemaakt.
Is dat de reden van het hogere aantal fietsers dan bij een vorige telling in mei 2012?
Ik hou m’n hart vast voor dat kruispunt Stropkaai/Burggravenlaan.
Fietsers zitten er op een paar centimeter van bussen of vrachtwagens.
En het verkeer dat wil invoegen past af en toe het recht van de sterkste toe.
Soms het recht van de domste.
Evengoed fietsers hoor.
Studentes zwaaien vanuit een poort van een home(?) zonder te kijken dit kruispunt op.
Invoegen wil soms zeggen: het fietspad blokkeren tot het kruispunt verderop groen is.

31maa14, 07u56, Stropkaai/Burggravenlaan

31maa14, 07u56, Stropkaai/Burggravenlaan

Auto’s draaien er in alle mogelijke en onmogelijke richtingen.
Kort samengevat: de Stropbrug zuigt fietsers aan, maar op het gevaarlijkste kruispunt blijft het behelpen.
Dat zal enkel toenemen.
Een fietsbrug verderop de Schelde zou voor honderden fietsers een veiliger route betekenen.
De dag dat de Stropbrug gerenoveerd wordt moet dat fietsalternatief er al liggen.
Tekenen dus, die petitie!
(En ja, ik weet het: Gent heeft op méérdere plaatsen behoefte aan veiliger alternatieven voor wat er nu aan wegen ligt. En heeft u soms Pixie gezien?)

31maa14, 08u35, Pol De Vischstraat

Hoger? Lager?

Er zijn zo van die wegenwerven waar we wenend / zuchtend van wegrijden.
Geen namen :).
Er zijn ook van die werven waar we -na decennia wachten- immens blij om zijn.
Waar we het zonde van vinden dat er rond de opening geen groot volksfeest losbarstte.
En waar we twee maand later zomaar uit het niets van denken: verdomme, zou dàt of dàt geen nòg beter idee geweest zijn?
Twijfel dus.
Een beetje twijfel.
Geen weten, ik ben geen ingenieur.
Een vermoeden.

De onderdoorgang onder Terplatenbrug is zo een recente werf/realisatie.
Hieronder een fantasie -niet meer, niet minder- waar volgende onderdoorgangen te lande misschien baat bij hebben.
Want de blijheid blijft.

24jan14, 08u47, Terplatenbrug

Het ontwerp van deze fietsonderdoorgang lijkt eenvoudig en logisch.
Een beproefd recept.
Oever.
/
Helling op palen.
/
Vlak stuk.
/
Helling op palen.
/
Oever.

Maar waarom moet de helling zo diep gaan?
Was het voor fietsers (van alle rangen, standen en vooral leeftijden) niet logischer om zo weinig mogelijk helling te hebben?
Het resultaat: een hoger fietscomfort, wat telt om mensen op de fiets te krijgen/te houden.
Want er is al de Heuvelpoort, Kantienberg, Sint-Kwintensberg,…

24jan14, 17u41, Stropkaai

Met andere woorden: had het vlakke stuk onder de brug niet één meter of méér hoger gekund?

24jan14, 08u49, Terplatenbrugonderdoorgang

Is daar een norm voor?

24jan14, 08u49, Terplatenbrugonderdoorgang

Ok, zo’n ontwerp zou een beetje inboeten aan gevoel van ruimtelijkheid.
Dat lijkt me niet erg.
Functionaliteit gaat voor.

Vanavond worden de lang verwachtte plannen voor nieuwe èchte fietspaden op de Gasmeterlaan en Nieuwevaart voorgesteld.
Meer info hier.
In die plannen zit ook een onderdoorgang van een brug.
Begrijp me niet verkeerd, het laatste waar ik voor pleit is om zo’n ontwerp terug te fluiten omwille van een hellingsgraad meer of minder.

Opgeruimd

Een werf is pas realiteit als hij opgestart is.

Een werfrealisatie wordt pas een dagelijks gebruikte infrastructuur als het proper opgeruimd is.
Deze voormiddag leek het of de werf van de fietsonderdoorgang van Terplaetenbrug klaar was.

20jan14, 10u14, Isabellakaai

20jan14, 10u16, Isabellakaai

“Deze namiddag pas”, lachten de zeer vriendelijke werflui.

20jan14, 10u18, Stropkaai

20jan14, 10u18, Stropkaai

“We zijn nog wat aan het opruimen.”, klonk het aan de overzijde in een Oosters dialect.

Vanavond op weg naar huis dus even passeren om de helling te voelen.
Maar blijkbaar moet nog iemand zijn/haar zegen geven.

20jan14, 18u34, Stropkaai

Nog even geduld dus.
Want ze is opgeruimd.
Klaar dus.
Of wacht men op een aanpassing van de verkeersveiligheid op de Stropkaai en Isabellakaai?
Geen slecht idee, maar laat het vooruit gaan… .
Voetbalsupporters zullen ze snel ontdekken.
En studenten.
En woon-werkverkeer van en naar Zwijnaarde, UZ, Ivago,… .

The making off, part 2, of “Net niet 2013”.

Op 18 oktober toonden we “The making off, part 1”.
Dit is part 2:

20okt13, 11u13, Isabellakaai

21okt13, 17u40, Isabellakaai

23okt13, 08u54, Isabellakaai

05nov13, 08u20, Isabellakaai

05nov13, 08u20, Isabellakaai

03dec13, 08u24, Isabellakaai

04dec13, 09u48, Isabellakaai

17dec13, 08u15, Isabellakaai

De aannemer maakte de belofte/overeenkomst/aankondiging om de onderdoorgang van Terplaetenbrug eind 2013 af te ronden nèt niet waar.
In Dendermonde zal een nieuwe brug twee maanden voor planning open gaan.
In Gent lukte het om de Recollettenbrug net voor het bouwverlof te openen.
Hier dus niet.
Het zal de opdrachtgever Waterwegen en Zeekanaal nog meer motiveren om einddata flou te houden.
Een groot drama is het hier niet.
Liever een perfect afgewerkte onderdoorgang dan één met blijvende bultziekten.
Het einde van de werf is in zicht:

20dec13, 15u41, Stropkaai

Het is een “Net niet 2013”.

20dec13, 15u42, Stropkaai

Belangrijkst is dat de ingebruikname van deze onderdoorgang goed begeleid wordt.
Deze missing link zal door fietsers die de ring willen dwarsen niet enkel gebruikt worden als deel van een rechte fietsroute, maar ook als “fietsverkeerswisselaar”.
Meerdere onderdoorgangen -bijvoorbeeld die aan de Jozef Guislainbrug– worden al zo gebruikt.
Fietsers die van de Sint-Lievenspoort komen en de ring willen dwarsen zullen nu eerder rechts via de Isabellakaai en de onderdoorgang fietsen, dan wel hun leven te riskeren door links naar de Stropkaai af te slaan.
Dat kan je bij andere fietsonderdoorgangen van de R40 -mits 21e eeuws sporenonderzoek- aflezen door olifantenpaadjes.
Aan beide kanten van de ring nemen auto’s die afslaan een loopje met de zone 30.
In de Stropkaai gaat het verkeer bergaf, wat door het weidse vergezicht meestal snel verkeer oplevert.
Ook aan de Isabellakaai zag ik “sportief rijgedrag”.
De Stropkaai is bovendien een sluiproute richting UZ (en verder).
Een fietsverkeerswisselaar en dergelijke autostromen zijn per definitie conflictueus.
Knippen van het inkomende autoverkeer vanuit de R40 is aanbevolen.
Anders wordt dit een fietsroute “assertives only”.