Op dinsdag 23 augustus 2022 overleed leerkracht Nathalie Lacave. Ze was met haar fiets op weg naar school toen ze werd aangereden door een vrachtwagen die afweek en over de fietsoversteekplaats reed. De chauffeur verloor de controle over zijn stuur. Nathalie Lacave stond op dat moment op het middelste verkeerseiland aan het Stapelplein, ter hoogte van de Bataviabrug, om de stadsring R40 over te steken.
23 augustus 2022, Stapelplein
Sinds die dag blijven familie, vrienden, collega’s, leerlingen en kennissen achter die treuren om het verlies.
Ter herdenking organiseert de Gentse Fietsersbond op de plaats van het ongeval een wake.
Deze dodenwake vindt plaats op zaterdag 29 oktober om 11u aan de stadsring R40 ter hoogte van de Bataviabrug.
Sympathisanten kunnen onder politiebegeleiding meefietsen. We verzamelen om 10u30 aan het Sint Janscollege Campus Visitatie, tussen de Sint-Amanduskerk en het Oud Gemeentehuis.
Tijdens de wake wordt een witte fiets (ghostbike) geplaatst en een naamplaatje bevestigd. Tevens is er gelegenheid om bloemen neer te leggen.
Met deze actie willen we onze steun betuigen aan de nabestaanden en aandacht vestigen op verkeersveiligheid en de risico’s die zachte weggebruikers op deze plaats lopen. We roepen beleidsverantwoordelijken op om maatregelen te nemen om dergelijke ongevallen in de toekomst te vermijden.
(dit stuk schreef ik grotendeels op de avond van het ongeval, maar ik druk nu pas op “publiceer” )
23 augustus 2022, Dok-Noord & Stapelplein
Gisteren, die vervloekte 23 augustus 2022, stierf een dame van 44 jaar op de kleine Gentse ring. Moeder van drie kinderen, en lerares. “Gegrepen door een vrachtwagen.”Volgens sommige media stapte het slachtoffer met haar fiets aan de hand op de oversteekplaats. Ondanks alle intense en immense emoties (ook bij mij) is het na een dergelijk ongeval altijd wijs en goed om – als je hart het toelaat- te wachten op de bevindingen van de verkeersdeskundige, die namens het parket de omstandigheden van het ongeval onderzoekt. Het bepalen van het gedrag en de verantwoordelijkheden van alle betrokkenen is daar een element van. De communicatie hierover blijft vaak (niet altijd) op de vlakte. Soms is dat vanuit laksheid. Soms is dat vanuit juridische redenen, want het draait ook om verantwoordelijkheden. De verantwoordelijkheden nààst de direct betrokkenen blijven te vaak buiten beeld. We willen hierbij alvast vragen om antwoord te krijgen op twee vragen.
Vraag 1 draait om de verantwoordelijkheid van de transportfirma. Was er een gegronde reden waarom deze vrachtwagen hier passeerde? Was de R40 de gekozen GPS-sluiproute, of een te verantwoorden reisroute? Met andere woorden: was het laden of lossen van deze vrachtwagen vlakbij de plaats van het ongeval, of niet? Wat was de reisroute van de vrachtwagen?
Er was een tijd dat de Heernislaan vol lag met graankorrels. Dat kwam door de zéér drukke vrachtwagentrafiek met graan tussen Frankrijk en Eurosilo in de haven. Op een bepaald ogenblik (20 of 25 jaar geleden?) kwamen er op de E17 richting B401 verbodsborden, want deze zware trafiek was nefast voor de technische houdbaarheid van de B401. Intense politiecontroles maakten dat het verbod ook realiteit werd. De R40 werd er een klein beetje leefbaarder door. Bij de werken op het brokkelviaduct zag ik op de Heernislaan vaak vrachtwagens die hier duidelijk “de kortste weg” zochten.
Aan de toog van het internetcafé “chez Facebook” vraagt men soms dat de Fietsersbond ervoor moet zorgen dat àlle fietsers 200% de regels volgen. Heeft iemand dat ooit al gevraagd aan de federaties van wegtransport? En jawel: àlle respect voor het zware werk van de duizenden vrachtwagenchauffeurs. Die mensen hebben vooral nood aan een degelijk loon, een degelijke opleiding en minder tijdsdruk.
Vraag 2 is even belangrijk, en draait om de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder, het Vlaams Gewest. Had dit dramatisch ongeval vermeden kunnen worden door verkeerslichten op deze oversteekplaats? Daar zijn drie mogelijke antwoorden op: ja, nee of misschien. Maar lees de reacties op sociale media: vele voetgangers en fietsers ervaren dit kruispunt als zeer gevaarlijk / te vermijden. Terwijl aan de overkant reeds 10 jaar een fiets- en voetgangersbrug ligt te lonken, en sinds een paar jaar waterkanten om langs te flaneren. Hier hadden al 6 à 10 jaar verkeerslichten moeten staan. 6 jaar? Zolang zit een kind in de lagere school. En ja, we weten het: na de aanleg van de Verapazbrug wordt de kleine ring verlegd naar de Afrikalaan, en gaat deze as op de schop om een tramlijn aan te leggen. Maar je kan het toch niet maken om een nagelnieuwe school alleen maar onveilig bereikbaar te maken, net vanuit de wijk die deze school het meest nodig heeft?
In 2019 publiceerden we hier een memorandum over de R40. Daarin staat: Bijna alle andere fietsoversteekplaatsen zijn lichtengeregeld. In de zone tussen Verbindingskanaal en Dampoort is dat niet zo (foto). Een blinde vlek.
Mevrouw de minister, als u dit leest: deze ringweg heeft zorg nodig. Véél zorg. Om mensen te laten oversteken. Om voor fietsers en voetgangers de binnenstad te verbinden met de buitenstad. Het is goed dat er studies lopen over de Dampoort en de Heuvelpoort. Het is goed dat de Verapazbrug nu eindelijk / eindelijk / eindelijk in opbouw is (de vorige minister wéét waarom we boos zijn op hem). Maar het is onvoldoende. Ik herhaal onze vraag: zorg voor een ambtenaar die exclusief alleen maar met de R40 bezig is. Werk genoeg. Een voorbeeld: vanuit de Ferrerlaan met de fiets gaan werken op de Rooigemlaan is enkel voor assertieve fietsers weggelegd, want er zijn stroken zonder ook maar ièts van ruimte voor fietsers. Zelfs geen moordstrookje. Tolhuis: zelfde verhaal. Heernislaan: idem. We tonen u deze plaatsen op aanvraag. Maar ook de “kleine dossiers” vragen zorg: losliggende klinkers van voet- of fietspaden, lange wachttijden aan verkeerslichten voor voetgangers en fietsers, … . Stop de besparingslogica, ga voor de maximaal veilige logica.
Iemand vertelde me vandaag: “Ik ben afgelopen zomer tweemaal gaan fietsen in Nederland, en ik ben daarna tweemaal boos thuis gekomen. Pas als je in Nederland fietst realiseer je je hoe onveilig we het hier nog steeds organiseren.”
Gisterennamiddag ben ik kort gepasseerd langs de plaats van het ongeval. De emoties waren er prompt. Het was er oorverdovend stil. Mijn maag draaide. Foto’s nemen leek me snel zinloos. Van ver lukte het nog.
23 augustus 2022, Dok-Noord & Stapelplein
Dichtbij één foto. Daarna niet meer.
23 augustus 2022, Stapelplein
Nergens, nergens, nergens, nergens op het asfalt voor de oversteekplaats was een remspoor te bekennen. Geen foto. Een zwarte bestelwagen kwam de gruwelijke taak uitvoeren: het dode lichaam halen. Geen foto, natuurlijk niet! Niets brengt deze dame van 44 levensjaren weer tot leven. Niets. Niets. Niets. Maar laat ons niet aanvaarden dat dit “een lot” is. Laat ons dergelijke ongevallen maximaal proberen te vermijden. Verkeerslichten en ongevallenanalyses zoals in Nederland zijn een must. De kennis is er. De minister zegt dat de centen er zijn. Nu de wil nog.
Ik zoek wat meer digitale rust. Minder bloggen. Minder sociale media. Minder waan van de dag. Meer verdieping. Meer in haar ogen kijken. Maar ja, minder sociale media, dat is zoiets als: minder chocolade eten. Het vraagt discipline, iets wat ik vooral ken tussen 1 en 4 uur ’s nachts.
Gisteren, donderdag 14 juli, passeerde dit bericht langs mijn oogbollen:
Ook al zien we de groei van het fietsen dagelijks zelf in de straten – tot zelfs in Knokke-Heist – meten is weten! Objectiveren! In ambtenarentaal: “met cijfers onderbouwen”. Wie nu nog durft zeggen dat er geen draagvlak is voor fietsinfrastructuur komt van een andere planeet.
Op de terugweg van het pendelstation loodsten mijn oogbollen de rest van het lichaam even weg van de kortste route om “het miljoen” zelf te aanschouwen.
14 juli 2022, Visserij
Twee stadsbesturen geleden hadden die bollen daar op de kop van de Visserij vaak auto’s en fietsen geteld. Dat waren de eerste jaren van de eerste fietsstraat van het land, geboren in 2011. Er zat toen op deze fietsas véél te véél autosluipverkeer.
14 juli 2022, Visserij
Dankzij het Circulatieplan en de uitbouw van fietsinfrastructuur zoals de Louisa D’Havébrug groeide het aantal fietsers tot een kritische massa, en verminderde het autoverkeer er drastisch.
Het lot wilde dat mijn oogbollen naast de miljoentelpaal ook “een gruute bieste” spotten:
14 juli 2022, Visserij14 juli 2022, Visserij
Onderweg tussen R40 en Tweebruggenstraat moest de vrachtwagen om de haverklap stoppen voor de tegenliggerfietsen. Velen van hen kozen voor de veiligste oplossing, en schuilden in de zijstraatjes of tussen de geparkeerde auto’s.
14 juli 2022, Visserij
Het is daar dat uit de mond van een dame een Gentse quote rolde: “Azuu een gruute bieste!!!”. Er klonk angst én verontwaardiging in haar stem, een typisch Gentse emo-mix.
14 juli 2022, Visserij / Tweebruggenstraat
Wat deed deze bieste hier? Was ze er op haar plaats, op weg naar een Gentse Feestenpodium? Of was het een verloren schaap in de GPS-weide? Even volgen, nog een omwegje op weg naar huis. Het tweede dus, want hier draait hij de R40 weer op:
14 juli 2022, Kasteellaan14 juli 2022, Kasteellaan
Een dier dat zijn weg niet vindt loopt nooit rechtdoor. Ik zag hem onderweg zoekend zwalpen. Aan het kruispunt met de R40 wou ik mijnheer de vrachtwagenchauffeur helpen. Maar onder zijn radeloze oogbollen bleef het stil. Ik vermoed dat hij mijn Nederlands niet begreep.
Op weg naar huis tolde de vraag rond: hoe houden we deze biesten weg uit de straten waar ze zelf niet willen zijn, en waar ze gevaar opleveren? Tot wie mij te richten? Dat leek me voor overheden onbegonnen werk. Ligt de hoofdverantwoordelijkheid niet bij de TomTom’s van deze wereld (met kantoor in Ledeberg)? Is het niet aan hen om systemen te ontwikkelen om sluipverkeer uit de wereld te halen, in plaats van het structureel in smalle straten te implementeren? Moeten ze niet dringend aan de slag met breedtes van straten?
De Visserij passeert een drukke schoolomgeving met 3 scholen. Is dit een oplossing?
Voor alle socialemediaduidelijkheid: ik heb niks tegen vrachtwagens. Vrachtwagens zijn zinvolle hulpmiddelen. Op voorwaarde dat ze de tools krijgen om zich veilig te verplaatsen. Dat moet méér zijn dan een waarschuwingssticker, die niet eens door alle kinderen begrepen wordt.
De eerste foto’s voelen vriendelijk en luchtig. Drie riksjas kruisen mijn pad. Ze roepen herinneringen op aan TV-beelden van bejaarde mensen die de natuur weer kunnen voelen. De haren en de neus nog eens in de wind. Dankzij vrijwilligers. In een flits herken ik het logo van de Fietsambassade. Twee fietsers dragen een fietshelm, de derde niet. Op de achtergrond is vanalles te zien, waaronder een vrachtwagen. Niks aan de hand. Bij de derde foto trekken de kuiten van de fietsers de aandacht. De vierde foto voelt bizar anders, bijna documentair. De vrachtwagen is maar deels in beeld, maar domineert. Je ziet het onevenwicht tussen de zware vrachtwagen en de lichte riksjas. Je voelt het bijna fysiek. De wielen van de vrachtwagen trekken evenveel aandacht als de riksjas. De vrachtwagenchauffeur reed professioneel rustig. Op de laatste foto zie je dat de vrachtwagen ze dan toch ingehaald heeft, ver voorbij de bocht van het winkelcentrum. Een paar auto’s zijn aan het inhaalmaneuvre bezig. Ze houden afstand. Die vrijdagmiddag, 11u52, had ik nergens een gevoel van gevaar. Maar bij sommige foto’s wordt dat anders. Dan komen oude spoken langszij. Zo werken beelden over mobiliteit. Elke mens heeft zijn waarheid, en zijn demonen. En elke mens wil overleven. Ook bij het bekijken van foto’s.
Afgelopen week was het alweer pijnlijk “prijs”: een dodehoekongeval in Antwerpen, met dodelijke afloop.
Vrachtwagen doodt fietser.
Deep in the minds behandelen uw sectoren dergelijke ongevallen als collateral damage.
Waar haal ik dit intentieproces?
Uit de dagdagelijkse praktijk.
Weten we nog niet genoeg dat vrachtwagens en fietsers een moeilijke / dodelijke combinatie zijn?
En toch zien we in de ochtendspits vrachtwagens in elke mogelijke straat en vlakbij scholen opduiken.
Gelieve u te onthouden van argumentaties over kostprijs, tijdsdruk en andere logica’s die geen rekening houden met mensenlevens.
04okt17, 09u00, Ottergemsesteenweg
04okt17, 09u00, Ottergemsesteenweg
Laat het ons eens eenvoudig analyseren.
Hoe méér mensen van de auto overstappen naar de fiets of het openbaar vervoer, hoe minder files er zijn.
Hoe méér plaats er overblijft voor uw zeer noodzakelijke branches.
Maar zolang een massa mensen het spitsverkeer ervaren als levensbedreigend zal die omslag niet plaats grijpen.
Het is de verantwoordelijkheid van de overheden om voor degelijke fietsinfrastructuur te zorgen.
Het is uw verantwoordelijkheid om in de spitsuren uit de smalle straten te blijven.
Het is uw verantwoordelijkheid om naast de bestaande fietspaden te blijven.
Hoe vaak hebben we chauffeurs hun argument al niet gehoord “Waar moet ik anders staan”?
Deze ochtend nog, in verontwaardigd Limburgs.
Voor de zovéélste keer op deze plaats. 17mei16, 16u42, Ottergemsesteenweg
17mei17, 16u42, Ottergemsesteenweg
Op een drukke stedelijke fietsroute (de route tussen Zwijnaarde en Wondelgem).
Met een parking voor de deur.
Maar nee: “Waar moet ik anders staan?”
Er is een woord voor: schuldig verzuim.
Ik heb de politie gebeld.
Dat deed ik in zo’n situatie nog nooit.
Maar de maat is vol, dit is hier àl te vaak een gevaarlijke situatie.
Ik wil me hiervoor excuseren bij de chauffeur, die door zijn werkgever niet 100% verboden wordt om zo te parkeren.
Ik wil me excuseren bij de winkelbediendes van deze HUBO.
Zij voeren uit.
De verantwoordelijkheid ligt bij een flink deel van de transportfirma’s die hun chauffeurs niet voldoende bijscholen of remediëren.
Ook bij de firma Essers met een certificaat ISO 39001
De verantwoordelijkheid ligt bij de zaakvoerder van deze zaak, die dit alles laat passeren.
Terwijl er voor zijn deur een parking ligt die kan vrijgehouden worden. 04okt17, 09u01, Ottergemsesteenweg
Terwijl er naast de zaak een leveringsweg ligt.
Een intelligente, verantwoordelijke zaakvoerder weet zoiets te managen.
Maar zelfs zonder die parking is er geen enkel excuus: vrachtwagens horen niet/niet thuis op fietspaden, maar op de rijweg.
Het kan.
De leveranciers van àlle autogarages in de buurt van deze Hubo houden zich aan de wet: lossen gebeurt vanop de rijweg.
2011 is slecht bezig.
Op 16 maart stierf aan Meulesteedsesteenweg een fietster van 52 jaar onder de wielen van een vrachtwagen.
Vandaag stierf op de grens tussen Merelbeke en Zwijnaarde een fietser van 45 jaar onder de wielen van een vrachtwagen.
Vreselijke feiten.
Op fora allerhande schieten dan telkens dezelfde ergernissen door computerschermen. 05apr11, 13u27, Kappetragel / Adolphe della Faillelaan
Snelheid!
Infrastructuur!!
Risicogedrag!!!
Respect!!!!
DE fietsers.
DE vrachtwagenchauffeurs.
Elk ongeval is anders, en vraagt een voorzichtig oordeel.
Ook mijn bloed kookt bij duidelijke berichtgeving over alcohol of snelheid.
Maar bij deze ongevallen overvalt me vooral een gevoel van trieste machteloosheid
Ik ben ervan overtuigd dat onze fiets- en wegeninfrastructuur schandalig achterhaald is.
Wat er ligt komt niet overeen met onze ambities.
Er wordt aan gewerkt, maar absoluut nog niet met voldoende middelen en mankracht.
Fietsinfrastructuur komt aan bod, maar niet als speerpunt van verandering.
Eerder als randfenomeen.
Dat is meer dan vroeger, toen fietsverkeer iets voor armen, en dus te negeren was.
Maar het is nog ruim onvoldoende om een massa veilig te laten fietsen.
Laat het mij daar bij houden.
Zo’n bedenkingen zijn voor nabestaanden te gratuit.
Dit zijn foto’s van de plaats van het ongeval van deze morgen.
Ik laat u zelf oordelen over deze wegeninfrastructuur.
Hopelijk zijn de foto’s helder genoeg.
Op het detailplan staan de fotostandpunten:
05apr11, 13u36, Kappetragel
05apr11, 13u29, Kappetragel
05apr11, 13u28, Adolphe della Faillelaan / Kappetragel
Ziekenhuizen zijn verzamelplaatsen, onder andere van slachtoffers van verkeersongevallen.
Je zou denken dat ziekenhuizen hierdoor ook verzamelplaatsen zijn van verkeersveiligheid.
Helaas, ook hier heerst de wet van de jungle.
Kijk wat ik zag na een ziekenbezoek aan de hartafdeling:
02okt10, 16u11, UZ Gent
Eventjes stilstaan dacht ik, maar nee:
02okt10, 16u12, UZ Gent
Aanhangwagen afpikken en verderwerken, terwijl er 50 meter verder plaats zat is op de autoparking.
Tja.
02okt10, 16u13, UZ Gent
02okt10, 16u25, UZ Gent
De 2 passages op de campus leerden me dat er vèèl werk aan de winkel is om de campus en de omgeving fietsvriendelijk te maken.
02okt10, 16u23, UZ Gent
De site van UZ Gent geeft de mentaliteit goed weer: op de bladzijde over mobiliteit komt het woord fiets niet voor.
Gelukkig is er wel aandacht voor het openbaar vervoer.
Fietsbult 